Twoje prawa na porodówce cz. I

cz. II tutaj

cz. III tutaj

SŁOWO NA NIEDZIELĘ

W Polsce ze standardami opieki okołoporodowej jest jak z piłką nożną. Znają się wszyscy i każdy ma coś do powiedzenia a 90% nie przeczytało nawet jednej strony. Rozumiem zamieszanie i oburzenie „likwidacją” standardów opieki okołoporodowej jako Rozporządzenia. Jednak jestem dobrej myśli a wiecie dlaczego? Po pierwsze dlatego, że został powołany nowy zespół do opracowania NOWEGO ROZPORZĄDZENIA. W skład zespołu wchodzą nie tylko wybitni specjaliści ale również 9 organizacji środowiska społecznego między innymi Fundacja Rodzić po Ludzku, Fundacja Twórczych Kobiet czy Małgosia Jackowska z Fundacji Promocji Karmienia Piersią. Po drugie dlatego, że standardy są napisane w sposób nieprzyjazny dla osób zainteresowanych tj. rodzących. Jednak przede wszystkim nie są RESPEKTOWANE. Skąd to wiem? Śledzę to co robi Fundacja Lepszy Poród oraz od kontrolerów z Najwyższej Izby Kontroli, którzy zmiażdżyli w swoich wynikach kontroli 25 oddziałów świadczących opiekę okołoporodową. W żadnym ze skontrolowanych oddziałów nie przestrzegano standardów opieki okołoporodowej. Jeśli interesują Was szczegółowe wnioski wklejam je tutaj: RAPORT NIK_opieka okołoporodowa. Ze zdziwieniem czytam komentarze i nagłówki gazet typu: kobiety od przyszłego roku są skazane na rodzenie w bólach czy, że koniec ze znieczuleniem na życzenie. W Polsce nie ma znieczulenia farmakologicznego na życzenie. Nie mam też wątpliwości, że jednym z celów Standardów w obecnym kształcie, jest ograniczenie farmakologicznego uśmierzania bólu porodowego oraz zmniejszenie liczby wykonywania cesarskich cięć i być może dlatego powstają nowe standardy – bo idzie to obecnie w drugą stronę? Ponad wszystko należy pamiętać, że Standardy to pierwsza i największa próba zwiększenia satysfakcji kobiet z porodu, opieki okołoporodowej oraz podniesienia przestrzegania praw pacjenta. Wykonano ogromną pracę i dzięki zaangażowaniu wielu osób, możemy starać się rodzić co raz bardziej po ludzku. Osobiście zagrożenie w kwestii wolności wyboru szpitala, lekarza i sposobu porodu widzę w nowym programie opieki koordynowanej nad kobietą w ciąży, ale to temat na inny artykuł. Chciałabym wierzyć, że tak jak kiedyś kobiety doprowadziły do tego, iż powstały Standardy, tak teraz również nie pozwolą na ich likwidację czy zapisy niekorzystne dla kobiet.

Czego dotyczą Standardy?

Do pobrania: Standardy opieki okołoporodowej_tekst jednolity

Standardy dotyczą FIZJOLOGICZNEJ CIĄŻY i FIZJOLOGICZNEGO PORODU. Ciąża fizjologiczna to zgodnie z Rozporządzeniem ciąża przebiegająca w sposób prawidłowy. A poród fizjologiczny to – spontaniczny poród niskiego ryzyka od momentu rozpoczęcia i utrzymujący taki stopień ryzyka przez cały czas trwania porodu, w wyniku którego noworodek rodzi się z położenia główkowego, pomiędzy ukończonym 37 a 42 tygodniem ciąży, i po którym i noworodek i matka są w dobrym stanie. To oznacza, że każda uzasadniona medycznie ingerencja w naturalny proces ciąży czy porodu, w szczególności leczenie cukrzycy ciężarnej, znieczulenie farmakologiczne, poród zabiegowy, wymaga zastosowania dodatkowych procedur wykraczających poza Standardy. Wiecie, że w całym dokumencie tylko raz pada stwierdzenie – „w obecności matki lub ojca” i raz „w obecności matki”? Pierwsze pada w kontekście opieki nad noworodkiem w kwestii poszerzonych badań wykonywanych w okresie pierwszych 12 godzin życia noworodkach (ciepłota ciała, zabarwienie powłok, wydolność oddechowa, stan świadomości, napięcie mięśni i aktywność ruchowa) a drugie, gdy noworodek jest oceniany po pierwszym kontakcie z matką. Oznacza to, że każdą inną procedurę można wykonać bez udziału rodzica? Całe szczęście nie, jednak Standardy o tym milczą. A skoro milczą, to skąd mamy o tym wiedzieć? Czy tak ma wyglądać zagwarantowane prawo do pełnej informacji? Dlaczego w Rozporządzeniu nie ma jasno napisane, że WSZYSTKIE zabiegi MAJĄ BYĆ WYKONYWANE W OBECNOŚCI RODZICA? Bo prawda jest taka, że możemy tego wymagać, tylko żeby to wiedzieć trzeba sięgnąć do innego dokumentu – ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Drugie Standardy (dostępne TUTAJ)

Kobiety, których ciąża i poród nie przebiega w sposób fizjologiczny mają „swoje” standardy opieki. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 9 listopada 2015 (weszło w życie 6 miesięcy później) dotyczący standardów opieki nad kobietą w ciąży powikłanej. Przepisy regulują procedury postępowania w sytuacjach występowania określonych powikłań ciąży i porodu, takich jak: nadciśnienie tętnicze, poród przedwczesny, ciąża bliźniacza, zwiększone ryzyko niedotlenienia wewnątrzmacicznego płodu oraz krwotok położniczy. Rozporządzenie zawiera także standardy opieki nad kobietą w sytuacji tzw. niepowodzeń położniczych, to znaczy sytuacji, w której pacjentka w wyniku ciąży nie zabierze do domu zdrowego dziecka z powodu poronienia lub urodzenia dziecka martwego, niezdolnego do życia bądź obarczonego letalnymi schorzeniami.

Wiele z Was prosiło, żeby w tym artykule nie było banałów typu: kobieta rodząca ma prawo do godnego porodu. Nie będzie. Napiszę, w czym przejawia się ta godność. Prosiłyście o wskazanie konkretnych artykułów, na które można powoływać się. Artykuł ze względu na swoją objętość, musiałam podzielić na trzy części: prawa ogólne, prawa dotyczące porodu, prawa po porodzie. A więc czytajcie, drukujcie, udostępniajcie, dajcie do przeczytania swoim partnerom i mężom. Poniżej same konkrety.

Art. 2 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta

Przestrzeganie praw pacjenta określonych w ustawie jest obowiązkiem organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, osób wykonujących zawód medyczny oraz innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

PRAWA OGÓLNE

1. Zwolnienie lekarskie w związku z ciążą może trwać do 270 dni. To oznacza, że zwolnienie może obejmować również okres po przewidywanej dacie porodu. Skierowanie do hospitalizacji powinno być wystawiane od 41 tygodnia ciąży. Do tego czasu opiekę powinien sprawować lekarz ginekolog lub położna.
2. Masz prawo do obecności jednej bliskiej Ci osoby zarówno w trakcie porodu jak i w gabinecie lekarskim przy przyjęciu do szpitala ( 21 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta). Przez osobę bliską rozumie się małżonka, krewnego lub powinowatego do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciela ustawowego, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub osobę wskazaną przez pacjenta. Może to być ktokolwiek – partner, mąż, doula czy jakakolwiek inna osoba przez Ciebie wskazana. Ty decydujesz. Wypraszanie takiej osoby z sali na czas np. założenia wenflonu, przebicia pęcherza płodowego itp. powinno odbyć się za Twoją zgodą i na Twoje życzenie. Jeśli chcesz, aby osoba bliska towarzyszyła Ci w trakcie każdego zabiegu – masz do tego prawo. Lekarz lub inna osoba wykonująca zawód medyczny ma prawo nie zgodzić się na obecność osoby bliskiej tylko i wyłącznie z dwóch powodów: w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Gdy lekarz, pielęgniarka czy położna odmówią Ci obecności osoby bliskiej, należy to odnotować w dokumentacji medycznej. Wizyta osoby bliskiej na sali przedporodowej, oddziale patologii ciąży czy oddziale, na którym leżysz po porodzie powinna się odbywać w godzinach wyznaczonych przez szpital. Powyższe dotyczy również tzw. traktu porodowego ze stanowiskami do rodzenia podzielonymi na boksy. Sam fakt rodzenia w tzw. boksach nie powinien stanowić przeszkody w obecności osoby bliskiej podczas porodu. Tak jak wspomniałam wyżej, ustawa o prawach pacjenta gwarantuje Ci obecność osoby bliskiej a lekarz czy położna mogą nie zgodzić się na obecność tylko i wyłącznie w ściśle określonych przypadkach. Regulamin szpitala nie może stać w sprzeczności ze wskazanymi w ustawie okolicznościami albo ich rozszerzać.
3. Realizacja praw pacjenta w przypadku sprawowania opieki nad kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu polega w szczególności na:

• respektowaniu Twojego prawa do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji związanych z porodem, obejmujących zakres podejmowanych działań i stosowanych procedur medycznych,
• prawie wyboru miejsca porodu w warunkach szpitalnych lub poza szpitalnych, w których czujesz się bezpiecznie i w których udzielane są świadczenia zdrowotne,
• możliwości wyboru osoby sprawującej opiekę spośród osób uprawnionych do jej sprawowania, z uwzględnieniem zasad organizacyjnych obowiązujących w miejscu udzielania świadczenia, określonych w regulaminie organizacyjnym podmiotu wykonującego działalność leczniczą.

4. W każdym szpitalu jest do Twojej dyspozycji Pełnomocnik ds. Praw Pacjenta.
5. Masz prawo opieki duszpasterskiej (art. 36 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta) a w przypadku pogorszenia stanu zdrowia lub zagrożenia życia, szpital jest zobowiązany umożliwić Ci kontakt z duchownym Twojego wyznania. Koszty ponosi szpital.
6. W sytuacji niepowodzeń położniczych lub w przypadku urodzenia noworodka o bardzo małej masie urodzeniowej, skrajnie niedojrzałego lub z wadą wrodzoną, szpital jest zobowiązany do zapewnienia opieki psychologa (Rozdział XIV.3 Standardów).
7. Zadaniem osób sprawujących nad Tobą opiekę, jest prowadzenie porodu przy użyciu technik wspierających jego naturalny mechanizm.
8. PLAN PORODU to dokument, który określa na co zgadzasz się, czego oczekujesz i jak wyobrażasz sobie poród. Plan porodu powinien skłonić do lepszego przygotowania się do tego dnia a nie do sztywnego trzymania się jego postanowień. Stanowi kanwę, którą modyfikuje rzeczywistość porodowa. Powinien zostać opracowany jeszcze na etapie ciąży z osobą prowadzącą ciążę (lekarz ginekolog lub położna). Plan porodu jest tak samo ważnym dokumentem jak plan opieki przedporodowej i oba powinny znaleźć się w dokumentacji medycznej. Jeśli nikt nie pyta Cię o dołączenie planu porodu do dokumentacji a zależy Ci na tym, żeby personel wiedział czego oczekujesz od porodu i personelu – powinnaś sama go wręczyć i dopilnować, żeby znalazł się w dokumentacji. Wiele szpitali ma własne wzoru planu porodu do wypełnienia (udostępniane na stronie internetowej danej placówki). Dobrze, że są. ALE. Wiele tych wzorów to tzw. sztuka dla sztuki, gdzie mamy do wyboru odpowiedź TAK lub NIE, na pytania retoryczne:
   Pragnę, aby cały mój poród przebiegał w warunkach maksymalnej intymności z poszanowaniem godności osobistej mojej i mojego dziecka: tak lub nie. (cytat z jednego wzoru planu porodu warszawskiego szpitala). Opracowany przeze mnie wzór planu jest subiektywny. Jednak postanowiłam go wrzucić, gdyż nie czuję się nikim wyjątkowym w tym temacie i jestem pewna, że moje poglądy i odczucia są powszechne.
9. Odmowa porodu siłami natury i kwalifikacja do cięcia cesarskiego. Zgodnie ze Standardami, personel szpitala ma obowiązek wspierać naturalne drogi do rozwiązania. Muszą być ściśle określone przyczyny tzn. wskazania medyczne, aby urodzić przez cesarskie cięcie. Także ciężko odpowiedzieć na pytanie do strony prawnej czy można odmówić porodu siłami natury bo to należy do kompetencji lekarza. To lekarz sprawujący nad Tobą opiekę w szpitalu decyduje o wykonaniu bądź nie cesarskiego cięcia. Wskazań medycznych jest bardzo dużo – wśród nich przebyte przy poprzednim porodzie cesarskie cięcie. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne wydało rekomendacje, w których określa cięcie cesarskie jako operację położniczą mającą na celu ukończenie ciąży lub porodu, gdy dalsze oczekiwanie na ich naturalne zakończenie jest bezcelowe. Decyzję podejmuje doświadczony położnik wypełniając i podpisując odpowiednio opracowany formularz kwalifikacji do cięcia. Ponadto, zgodnie z Rekomendacjami PTG, kobiety ciężarne i rodzące, po przebytym już cięciu cesarskim mogą być zakwalifikowane do porodu siłami natury, gdy spełnione są wszystkie procedury, a rodząca akceptuje próbę porodu drogami rodnymi i wyraża świadomą zgodę na próbę porodu drogami rodnymi, podpisaną w dokumentacji. Trzymając się tylko i wyłącznie samego słownictwa można by wyprowadzić wniosek, że raz przebyte cesarskie cięcie, samo w sobie jest wskazaniem do następnego, jednak wkraczam tu na nie swoje kompetencje a wywód nie ma podstawy prawnej.
10. Masz prawo wymagać, aby podczas porodu był przy Tobie tylko niezbędny personel. Na obecność studentów musisz wyrazić zgodę. Gwarantuje Ci to art. 22 ust. 2 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Wyjątkiem jest poród w Szpitalu Klinicznym tj. szpital III – najwyższego, poziomu referencyjnego, stanowiący bazę naukowo-dydaktyczną dla uczelni medycznej. Podstawę stanowi 36 ust. 4 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty: do klinik i szpitali akademii medycznych, medycznych jednostek badawczo-rozwojowych i innych jednostek uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy oraz innego personelu medycznego w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych nie stosuje się art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Podstawa prawna.

1. Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z 5 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 234, poz. 1570) tj. z 19 kwietnia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 947) tj. z 19 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 ­r. poz. 1866).
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych z 18 sierpnia 2011 r. (Dz.U. Nr 182, poz. 1086) tj. z 25 maja 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 849).
3. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z 5 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997 Nr 28, poz. 152) tj. z 8 lutego 2002 r. (Dz.U. Nr 21, poz. 204) tj. z 2 listopada 2005 r. (Dz.U. Nr 226, poz. 1943) tj. z 21 lipca 2008 r. (Dz.U. Nr 136, poz. 857) tj. z 27 września 2011 r. (Dz.U. Nr 277, poz. 1634) tj. z 10 marca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 464) tj. z 16 grudnia 2016 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 125).
4. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 6 listopada 2008 r. (Dz.U. 2009 Nr 52, poz. 417) tj. z 24 stycznia 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 159) tj. z 28 stycznia 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 186).
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem z 20 września 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1100) tj. z 7 lipca 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1132).
6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w dziedzinie położnictwa i ginekologii z zakresu okołoporodowej opieki położniczo-ginekologicznej, sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu, w przypadkach występowania określonych powikłań oraz opieki nad kobietą w sytuacji niepowodzeń położniczych z 9 listopada 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 2007).
7. Ustawa o działalności leczniczej z 15 kwietnia 2011 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 654) tj. z 7 grudnia 2012 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 217) tj. z 8 kwietnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 618) tj. z 8 września 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1638).
8. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Cięcie cesarskie z 16 maja 2008 roku.

grafika